لئو اشتراوس و فلسفه سیاسی اسلامی

محسن رضوانی

فلسفه سیاسی

کارشناسی ارشد

داود فیرحی

محسن رضوانی

موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)

1383

موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)

لئو اشتراوس (۱۸۹۹-‎۱۹۷۳) شرق‌شناسی است که هنوز اندیشه‌های وی در باب فلسفه اسلامی تبیین نشده است. دغدغه اصلی او ارائه تفسیری بدیع از جایگاه و موقعیت فلسفه سیاسی اسلامی است به نظر وی وجود پدیده (پنهان‌نگاری) باعث شده تاکنون فهم درستی از فلسفه سیاسی اسلامی صورت نگیرد. این پدیده به ما می‌آموزد که برای فهم متون سیاسی کلاسیک نمی‌توان از رهیافت‌های موجود و مسلط (پیشرفت‌گرایی) و (تاریخی‌گرایی) بهره جست، بلکه باید با روش و شیوه (فهم واقعی تاریخی) پیش رفت؛ بدین معنا که متون سیاسی کلاسیک را باید آنگونه فهمید که نویسندگان آنها می‌فهمیدند. با این روش در فهم فلسفه سیاسی اسلامی به دو مسأله مهم پی می‌بریم: اول آنکه موقعیت فلسفه سیاسی اسلامی هم از منظر دینی و هم از منظر استفاده از منابع یونان باستان با موقعیت فلسفه سیاسی مسیحی متمایز است. دوم آنکه موقعیت آن هم از حیث خاستگاه تاریخی و هم از حیث خاستگاه معرفتی با موقعیت فلسفه سیاسی افلاطون پیوند و هماهنگی دارد. به نظر اشتراوس این هماهنگی را باید از یک سو، در ماهیت وحی و شریعت اسلامی و از سوی دیگر در آموزه‌های سیاسی افلاطون جستجو کرد. ارائه نظام مطلوب سیاسی از لوازم ضروری وحی و شریعت اسلامی است. شریعتی که انسانها را به تامل و تفکر عقلانی در باره همه امور فراخوانده است. فیلسوفان سیاسی اسلامی با این فراخوان بدنبال فهم فلسفی پدیده وحی و آموزه‌های آن بر آمدند تا اعتقاد خود را به معرفت تبدیل کنند. از آنجا که آموزه افلاطون، به ویژه بر اساس کتاب قوانین، دارای ویژگی‌های بسیار هماهنگ با شریعت اسلامی بود، فیلسوفان سیاسی اسلامی با الگو برداری از آن به تبیین فلسفی پدیده وحی و نبوت و نظام مطلوب ارائه شده آن پرداختند. بر این اساس به نظر اشتراوس از آنجا که وحی و شریعت اسلامی با سیاست وحکومت در هم تنیده است، رشته فلسفی که به دین و آموزه‌های وحی و شریعت اسلامی می‌پردازد بر خلاف مسیحیت (فلسفه دین) نیست بلکه (فلسفه سیاسی) است. واژه‌های کلیدی: لئو اشتراوس، فلسفه سیاسی، فلسفه سیاسی اسلامی، پنهان‌نگاری، افلاطون‌گرایی، پیامبرشناسی، و ...

1414